اشتباه كردن

اشتباه کردن، بخشي از ... اشتباه کردن، بخشي از پروسه تجربه اندوزي براي تبديل شدن به يک پدر و مادر بهتر است و تربيت بچه ها، حوزه اي است که والدين در آن دچار بيشترين اشتباه مي شوند. تربيت درست کودکان يکي از دشوارترين وظايف است. والدين بايد درست ترين، منطقي ترين، آينده نگرانه ترين و بهترين تصميم ها را براي واکنش در برابر رفتارهاي کودکان درست در همان لحظاتي بگيرند که عصباني و خسته هستند و يا احساس خجالت مي کنند. تربيت کودکان حتي براي با تجربه ترين والدين خالي از اشتباه نيست و اين مطلب يادآوري چهار اشتباهي است که ممکن است والدين نسبت به آن آگاه نباشند. اين بزرگترين اشتباه والدين بخصوص والدين کم تجربه است. کتابفروشي ها لبريز از کتاب هاي روانشناسي و کودکياري اي هستند که هر يک بهترين شيوه هاي تربيتي کارشناسان و نويسندگان مختلف را توضيح مي دهند و به والدين اين اطمينان کاذب را مي دهند که شيوه پيشنهادي آنها تنها شيوه موثر است. دوستان و حتي مادربزرگ ها دوست دارند براي شما تعريف کنند خودشان از چه شيوه اي استفاده مي کردند و مطمئنا اين تصور که يک شيوه موثر تربيتي مي تواند در مورد همه بچه ها مصداق داشته باشد براي هر مادر خسته از بي خوابي هاي شبانه و لجبازي هاي کودکانه باعث دلگرمي و آسايش خاطر است اما حقيقت اين است که حتي دوقلو ها هم در واکنش به يک شيوه واحد تربيتي مثل هم تاثير نمي گيرند وعکس العمل نشان نمي دهند. وقتي با تحکم با بعضي بچه ها سخن گفته مي شود دست از شيطنت بر مي دارند در حالي که عده اي به لحن والدينشان اهميت نمي دهند. بعضي بچه ها با يکبار توضيح دادن درمورد چيزي آن را بخوبي ياد مي گيرند در حالي که بعضي ديگر به تکرار بيشتري احتياج دارند. بعضي ها فورا به حرف والدين گوش مي دهند در حالي که عده اي ممکن است پس از اعتراض در برابر حرف هاي والدين تسليم شوند و آن را بپذيرند. همه اين ها نه تنها به اخلاق و روحيات يک کودک بلکه به سن و پيشرفت فيزيکي و رشد فکري او بستگي دارد. کار يک کودک نوپا، زيرپا گذاشتن حد و حدود و انجام کارهاي عجيب و غريبي است که والدين بارها به او تذکر داده اند تا آن را انجام ندهد. کار يک نوجوان تلاش براي نشان دادن استقلالش از راه هاي مختلف است و هيچ کدام از اين دو گروه به موعظه هاي والدين گوش نخواهند داد. يک کودک نوپا به شيوه هاي تربيتي کارآمد، ساده و مستمر احتياج دارد و تربيت يک نوجوان ممکن است زماني موثر واقع شود که او را از گروه همسالانش جدا کنند. با اين حال به رغم تمام تلاش ها چه يک کودک نوپا و چه يک نوجوان ممکن است براي مدتي دست ازکار اشتباهشان برندارند و يا اصرار به انجام کار خود داشته باشند. درک اين که آنها در چه مرحله اي از زندگي قرار دارند به والدين کمک مي کند تا شيوه تربيتي مناسب سن و حال و هواي او را انتخاب کنند و يا حداقل به شيوه تربيتي خود بي اعتماد و دلسرد نشوند. افراط و تفريط در تنبيه و تشويق گاهي تنبيهي که براي رفتار بد کودکان در نظر مي گيريد بيش از آن که با نوع و شدت رفتار بر آنها تناسب داشته باشد انعکاس بخش حال و هواي خود شما در لحظه تعيين نوع تنبيه است. وقتي کارها عقب افتاده و فرد عصبي است بازي پرسر و صداي بچه ها نبايد تنبيهي مثل حبس کردن آنها را در اتاقشان در پي داشته باشد. اين تنبيه در عين حال بايد به گونه اي باشدکه ديگر اعضاي خانواده همچون خواهر و برادرش را تحت تاثير قرار ندهد. يک شيوه موثر براي برخورد با کودک وقتي کاري را انجام مي دهد که نبايد انجام دهد (به عنوان مثال خواهر يا برادر کوچکترش را کتک مي زند) اين است که به او گفته شود «گوش نکردن همانا و ...» و در ادامه اين جمله بايد او را از چيزي محروم کرد که دوست ندارد (به عنوان مثال بازي با اسباب بازي مورد علاقه اش و...) اگر بدرفتاري کودک ادامه پيدا کرد اين محروميت ها بايد اعمال شوند اما متناسب با نوع اشتباه يا رفتار بد کودک. مي توان با صداي بلند گفت: «فکر مي کني بايد چه کار کني تا خواهرت ديگر گريه نکند؟» و در اين گونه مواقع است که کودک خود مجازات عادلانه خويش را تعيين مي کند و به عنوان مثال پس از بوسيدن خواهر و برادر کوچکش به او اجازه مي دهد تا چند ساعت با اسباب بازي مورد علاقه اش بازي کند. حالت عکس اين مسئله نيز وجود دارد مثل کودکي که دائم اسباب بازي هايش را پرتاب مي کند و به رغم اعتراض والدين به اين که «اگر اين کار را ادامه دهي با تو برخورد مي کنم.» به حرف گوش نمي دهد. اين دسته از کودکان اگر چه تنبيه مي شوند اما نسبت به نوع تنبيهي که مي شوند بي تفاوت هستند. بعضي از والدين مي گويند در اتاق را به روي آنها مي بنديم اما آنها در اتاق براي خود سرگرم بازي مي شوند يا آن که اسباب بازي اش را مي گيريم و او با چيز ديگري مشغول بازي مي شود. حقيقت اين است که مجازات يا تنبيه کودک بايد چيزي يا اتفاقي باشد که کودک دوست نداشته باشد تکرار شود. به عنوان مثال گرفتن تنها اسباب بازي مورد علاقه کودک براي چند ساعت، اجازه ندادن به او براي تماشاي برنامه تلويزيوني مورد علاقه و يا ... بايد ببينيد در مورد کودک چه روشي موثر واقع مي شود؟ براي يک کودک اجتماعي دور بودن از دوستان يا نرفتن به گردش موثر است و در مورد کودکي که بازي هاي انفرادي را بيشتر دوست دارد محروم کردن او از بازي با اسباب بازي يا برنامه تلويزيوني مورد علاقه اش مي تواند موثر واقع شود. تسليم شدن و ثبات قدم نداشتن اگر يکبار به کاري «نه» گفتيد (اسباب بازي هايت را پرت نکن) بايد به «نه» گفتن ادامه دهيد. نبايد گاهي کوتاه بياييد. بچه ها خيلي زود سردرگم مي شوند و اين باور اشتباه در ذهنشان به وجود مي آيد که انجام دادن يک کار بد «هميشه» هم بد نيست. اگر کودک عاشق پرت کردن اسباب بازي هايش است و مي داند که مامان و بابا گاهي اجازه اين کار را به او مي دهند، دليلي وجود ندارد تا در مواقع ديگر اين کار را انجام ندهد. همچنين اگر به عنوان تنبيه، کودک را از ديدن برنامه تلويزيوني مورد علاقه اش محروم مي کنيد و سپس براي آن که هنگام شام درست کردن مزاحم شما نشود به او اجازه دهيد براي مدت کوتاهي تلويزيون ببيند، اين پيام اشتباه را به او مي دهيد که «قانون شکني» هميشه «مجازات» يا «تنبيهي» در پي نخواهد داشت. پررنگ کردن «منفي ها» و نه «مثبت ها» برقراري ارتباط با کودکي که دائم از سوي والدين سرزنش مي شود سخت است و حس لجبازي را در آنها تقويت مي کند. کودکي که به رغم چند بار اخطار والدين باز خواهر يا برادر کوچکترش را هل مي دهد يا اسباب بازي اش را از دست آنها بيرون مي کشد; مطمئنا در طول روز لحظاتي را بخوبي و مهرباني با آنها سپري مي کند هرچند کم. اين ثانيه هاي طلايي را شکار کنيد و از آنها براي تشويق کودک به رفتار خوب استفاده کنيد. اين شيوه در موقعيت هاي مختلف مي تواند مورد استفاده قرار گيرد. وقتي به فروشگاهي مي رويد بجاي گفتن: «اگر درست رفتار نکني از دستت عصباني مي شوم و برايت خوراکي نمي خرم»، مي توان گفت: «ما بايد خريد کنيم و من به کمک تو احتياج دارم. اگر گريه نکني و به من کمک کني سر راه بستني هم مي خرم.» به اين دو گزينه فکر کنيد. خودتان ترجيح مي دهيد کدام را بشنويد؟ اين گونه سوال ها و سوال هاي مشابه را از خود بپرسيد تا به خودشناسي بهتري دست پيدا کنيد و واکنش منطقي تر و واقع گرايانه تر نشان دهيد. ترجيح مي دهيد کدام گزينه را بشنويد؟ با شنيدن آن چه حسي پيدا مي کنيد. اين گونه سوال ها به شما ياد آوري مي کند بچه ها در هر سني تربيت پذيرند و تربيت صحيح کودک در مصون نگه داشتن کودک از خطرات خلاصه نمي شود و بايد به آنها کمک کرد در بزرگسالي انسان هاي موفق، مهربان و شادي باشند. به يادداشته باشيد عشق به کودک منافاتي با سخت گيري درتربيت او ندارد.